بررسی امکان شکل گیری ایهام بر صحنه ی تئاتر از منظر نشانه شناسی

در این مقاله از منظر نشانه شناسی به بررسی امکان شکل گیری ایهام بر صحنه ی تئاتر پرداخته شده است. در راستای نیل به این مقصود ابتدا به تعاریف موجود از ابهام و ایهام در بلاغت ادبی مراجعه شد. با مراجعه به این تعاریف مشخص گردید، سرچشمه وقوع ابهام و ایهام در ادبیات، کلمات چند معنی هستند و نظرات غالب در زمینه ی تمایز بین ابهام و ایهام، بر موضع و قصد تاکید دارند. باارائه ی مثالی در این وجه تمایز تشکیک حاصل آمد و در نهایت همبافت به عنوان مرجع قضاوت در ابهام یا ایهام بودنِ کاربرد کلمه ی چندمعنایی برگزیده شده و تعریفی که مقاله بر آن مبتنی است، به دست آمد. در انطباق تعریف به دست آمده با نشانه شناسی، مفهوم دلالت چند گانه به عنوان معادلِ کاربرد کلمات چند معنایی گرفته شد و دوامِ ابهام معنایی حاصل از دلالت چندگانه، شرط اساسی اطلاق ایهام بر کاربرد نشانه ی بالقوه دارای امکان دلالت چندگانه معرفی شد. در جستجوی امکان ظهور ایهام در اجرا و بر روی صحنه، عوامل زیر به عنوان محدودکننده ی این امکان،شناسایی شدند. از بین رفتن بافت های موقعیتی که مدلول های نشانه ی دارای دلالت چندگانه در آن ها بر مدلول های متفاوت دلالت می کنند به جهت لزوم ارتباط آن بافت ها با آن چه بر اساس ذات بازنمودی نمایش، می تواند بر صحنه حاضر شود؛ تراکم نظام های نشانه ای در تئاتر به جهت آن که ممکن است مدلول های متفاوت نشانه ی دارای دلالت چندگانه در یکی از این نظام ها نفی شوند و زنده بودن اجرای نمایش که مانع از جمع مدلول های متفاوت نشانه ی دارای دلالت چندگانه در ذهن تماشاگر در طول تماشای نمایش می شود.